Patena mszalna jest naczyniem liturgicznym na hostię w kształcie niewielkiego talerzyka lub tacki. Nazwa pochodzi od greckiego słowa patane oznaczającego miskę lub półmisek. Współczesne pateny wykonuje się z niekorodujących metali, a w miejscu kontaktu z hostią powinna być pozłocona. Ze względu na kształt i zastosowanie wyróżnia się trzy rodzaje paten:

Patena kielichowa

Nazywana też pateną płaska- jest to niewielkie naczynie w kształcie talerzyka, mieszczące jedną lub rzadziej kilka hostii dla osób sprawujących mszę. Służy kapłanowi w czasie przygotowania darów oraz przeistoczenia. Zazwyczaj stanowi standardowe wyposażenie kielicha.

Patena głęboka

Ma podobne zastosowanie jak patena kielichowa, z tym, że oprócz konsekrowanej hostii mieści również komunikanty dla wiernych. Najczęściej ma kształt niskiego i szerokiego kielicha, rzadziej niewielkiej miseczki, czasami również z uszkiem. Przeważnie wyposażona jest w dekoracyjną pokrywę z niewielkim krzyżem na szczycie Patena głęboka jest najczęściej wykorzystywana podczas mszy koncelebrowanej (odprawianej przez dwóch kapłanów) lub wtedy gdy istnieje konieczność konsekrowania komunikantów.

Patena komunijna

Nazywana również pateną ministrancką- jest to swego rodzaju tacka w rączką, trzymana przez ministranta pod brodą wiernego, w czasie, kiedy przyjmuje on komunię. Jej zadaniem jest ochrona cząstek Ciała Chrystusa przed upadnięciem na ziemię. Po zakończeniu rozdawania komunii patena powinna być oczyszczona z okruchów przez diakona, akolitę lu prezbitera.